აღზრდის ტრაგედია

   რაც სკოლაში ვმუშაობ (13 წელი), უამრავ  ურთიერთგამომრიცხავ ფაქტებს ვხვდები მშობლებისა თუ ჩემი კოლეგების მხრიდან: თეორიულად ერთს ვამტკიცებთ, პრაქტიკაში სხვას ვანხორციელებთ. მოსწავლეს ვაძლევთ უამრავ მასალას,ზოგჯერ ასაკის შეუფერებლად ბევრს და რთულს,ზედმეტის ათვისებას ვთხოვთ და გვავიწყდება რომ ბავშვთან გვაქვს საქმე ,რომ  მათ ბავშვობა არ უნდა წავართვათ.მშობლებიც დიდი მოლოდინით არიან შვილებისადმი, რომელი ოცნებაც ვერ განახორციელეს, ბავშვისგან მოელიან მის რეალიზებას;და აქაც ავიწყდებათ,რომ საქმე ბავშვს,პიროვებას ეხება. ბავშვი ხომ მხოლოდ სუფთა დაფაა არაა,უამრავი რამ დაიტიოს?!

გადავწყვიტე,ერთხელ კიდევ შემეხსენებინა მშობლებისა და ჩემი კოლეგებისთვის უდიდესი ფსიქოლოგი -დიმიტრი უზნაძე.

   მრავალი თეორია მიეძღვნა ბავშვთა განვითარების შესწავლას განათლების პროცესში. ერთ-ერთი არის დიმიტრი უზნაძის განწყობის თეორია. ამ თეორიაზე დაყრდნობით,მინდა ჩემი აზრი მოკლედ ჩამოვაყალიბო მკითხველთათვის (მსობლებისა და კოლეგებისადმი):

ძვირფასო მშობლებო!

   1) ხშირად ბავშვის ფენომენი არასწორად არის გაგებული, ბავშვი არ უნდა ჩაითვალოს პატარა მოზარდად, ამიტომაც აღზრდისას არ უნდა მოხდეს მოვლენების დაჩქარება და ბავშვს არ უნდა მოვთხოვოთ მოზარდებისთვის დამახასიათებელი ქცევები.  ერთი სიტყვით, ბავშვს არ უნდა წავართვათ ბავშვობა. 

   2) მინდა შევეხო თამაშის ფენომენს. დღესდღეობით თამეშებით სწავლება საკმაოდ აქტუალურია. ბაგა-ბაღიდან ბავშვი პირდაპირ სასკოლო მერხთან ხვდება, ბაღში კი მას თამაშის მეტი არაფერი უკეთებია,  სკოლაში  ბავშვის უცაბედი შეზღუდვა, თამაშის უფლების ჩამორთმევა,მაქსიმალური გაკონტროლება იწვევს ბავშვის სურვილების ფრუსტრაციას (უიმედო მდგომარეობას). აქვე არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ თამაში ეს არის ბავშვის იდეებისა და ფანტაზიების რეალიზაციის ერთ-ერთი საწყისი ეტაპი . სწორედ ამიტომ ექცევა მას დიდი ყურადღება აღზრდის პროცესში.  (ეს სიტყვები გაიხსენეთ ყოველთვის,როცა ბრალდებას წაუყენებთ მასწავლებელს რომ ის ათამაშებს ბავშვს იმის ნაცვლად რომ სერიოზულად ასწავლოს.)

ძვირფასო კოლეგებო!

   1) ნებისმიერი ბავშვი არის უნიკალური თავისი არსით . მის ინდივიდუალობას  პედაგოგი უნდა ჩასწვდეს, ამის გარეშე იგი აღზრდის პროცესში დიდ წარმატებას ვერ მიაღწევს. უზნაძე თვაის თეორიაში   საუბრობს იმ წინააღმდეგობაზე, რომელიც თან ახლავს აღმზრდელობით პროცესს, მან ამ ეტაპს “აღზრდის ძირითადი ტრაგედია” უწოდა. ბზარი აღმზრდელისა და აღსაზრდელის მისწრაფებებში ჩნდება. ეს პრობლემა აღმოცენდება სწორედ მაშინ, როდესაც პედაგოგი არ აქცევს ყურადღებას მოსწავლის ინდივიდუალობას, მის სურვილებს და მხოლოდ საკუთარი მოტივებით ხელმძღვანელობს. “ის რაც, აღმზრდელის აზრით კეთილდღეობას წარმოადგენს, აღსაზრდელისთვის ხშირად წვალებად ითვლება” _ ამბობს უზნაძე. ამ მდგომარეობის შერბილების ერთ-ერთი გზა არის მოსწავლის განვითარების ეტაპების შესწავლა, თითოეული სტადიისთვის დამახასიათებელი კანონზომიერებების ცოდნა.  

   2) უმნიშვნელოვანესი აღზრდის პროცესში არის დისციპლინა, სწორედ მისი საშუალებით ვითარდება ნებისყოფა, თუმცა გადამეტება არც აქ ვარგა. ძლიერი ნებისყოფა შეიძლება დამანგრეველი აღმოჩნდეს. ნებისყოფის შენარჩუნება დამოკიდებულია გავარჯიშებაზე და სკოლა კი ამის საუკეთესო ადგილი გახლავთ.

    3) უზნაძე ასევე საუბრობს სასწავლო პროცესიდან ციფრებით შეფასების მეთოდის განდევნაზე. ეს მეთოდი სუბიექტური ხასიათის მატარებელია, რომელიც არის ერთგვარი უნდობლობის წყარო მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის. ნდობისა და სიყვარულის ატმოსფერო კი არის უმნიშვნელოვანესი, რათა ბავშვი იყოს გახსნილი სწავლების პროცესის მიმართ.

   4) უზნაძის მიხედვით განწყობა წარმოადგენს ადამიანის მთლიან პიროვნულ მზაობას გარკვეული ქცევისადმი.  ადამიანიას ქცევისადმი მზაობა იცვლება იმ სიტუაციის შესაბამისად, რომელშიც იგი იმყოფება.  მნიშვნელოვანი ბავშვს სწავლების პროცესისადმი დადებითი განწყობა შევუქმნათ, მოვახერხოთ მისი მთლიანი პიროვნების ჩაბმა სასწავლო პროცესში და მასალა აუცილებლად უნდა მოვარგოთ ბავშვის შესაძლებლობებს.  

  

ბავშვის მზაობა სკოლისათვის

skolisaTvis bavSvis mzaoba gulisxmobs sami aspeqtis momwifebas.                         

1 fizikuri momwifebaP( motoruli aparatis momwifeba) .pirvel rigSi bavSvma rom skolaSi siaruli da saswavlo davalebis Sesruleba SeZlos, aucilebelia organizmi fizikurad hqondes  garkveul donemde ganviTarebuli da ise iyos dauflebuli motorul aparats, rom SeeZlos fizikuri datvirTvis umtkivneulod atana.( gakveTilze erT adgilze jdoma da sxv). gansakuTrebiT wvrili kunTebis koordinirebuli moZraobis unari imdenad unda hqondes ganviTarebuli, rom moaxerxos  werisaTvis saWiro aqtivobebis ganxorcieleba. grZnobis organoebi skolaSi Sesvlamde imdenad viTardeba, rogorc anatomiuri, ise fsiqologiuri mxriT, rom normalur SemTxvevaSi maTi momwifebis sakiTxi aRar dgeba.

2 inteleqtualuri  SesaZleblobebis momwifeba

swavla inteleqtualur SesaZleblobaTa ( aRqma, mexsiereba, warmodgena, azrovneba) aqtivobis gziT mimdinareobs ( gadamwyveti mniSvn. Aaqvs azrovnebas.)ukve saskolo cxovrebis dasawyisisaTvis  bavSvi sagans, rogorc Sinaganad danawevrebul mTlians, ase Tu ise  aRiqvams, axerxebs gamoyos am mTlianidan calkeuli niSnebiDda maTze mimarTos yuradReba. es bavSvs SesaZleblobas aZlevs maswavleblis daxmarebiT gaecnos sagnisa da movlenebis  elementarul TvalsaCino Tvisebebs da SeZlos wera-kiTxvis swavla.. am periodSi ( 6w ) sagrZnobladaa momwifebuli mexsierebis marTvis unari ( bavSvi axerxebs movlenebi Tavis ganzraxvis Sesatyvisad  daixsomos-- daiswavlos da moigonos, warmoidginos)., izrdeba mexsierebis moculoba  Dda simtkice--damaxsovrebuli  STabeWdilebis droSi  xangrZlivad Senaxvis unari. saskolo swavla mxolod aseT mexsierebas SeiZleba daefuZnos.

 3. socialur-pirovnuli momwifeba. es gulisxmobs  bavSvis mzadyofnas – daemorCilos skolis wesebs.

skolisaTvis momwifebis maCveneblebidan mniSvnelovania skolaSi wasvlis survili, romelic emyareba  saskolo swavlebis daniSnulebis gacnobierebas.,_ara garegnuli, siuJeturi, an TamaSobiT formis  gamoyofas, aramed imas, rac unda iswavlon. aseveUufrosis mier SeTavazebuli wesis mixedviT moqmedebis, misi miTiTebis mosmenisa da TandaTanobiT Sesrulebis unars, rac damokidebulia  nebismieri qcevis ganviTarebis doneze. aseve mniSvnelovania bavSvs gamomuSavebuli hqondes  TviTkontrolis da TviTSefasebis Tundac elementaruli Cvevebi.

იაპონური სკოლა

        თურმე ,იაპონიაში,ომის შემდეგ განათლების სისტემაში გაჩნდა ასეთი დევიზი: „ჩვენ ვცხოვრობთ და ვარსებობთ ერთმანეთისთვის“. ამ სულისკვეთებას ადამიანი თანამედროვე იაპონიაში ყველგან იგრძნობს.
       როგორია იაპონური სკოლა დღეს?
       მასწავლებელს იაპონიაში დიდი ავტორიტეტი აქვს. იაპონიაში ძალიან რთულია, ადამიანმა მასწავლებლობის უფლება მოიპოვოს. უნივერსიტეტში 4 წლის სწავლის შემდეგ, სადაც ახალგაზრდები კონკრეტულ მეცნიერებასთან ერთად, პედაგოგიურ მეცნიერებებს, ფსიქოლოგიასა და სკოლის სასწავლო პროგრამის ზოგად კურსს ეუფლებიან, მასწავლებლობის უფლების მოპოვებისა და დასაქმებისთვის, აბარებენ სამ ურთულეს გამოცდას პედაგოგიურ უნარ-ჩვევებში, კონკრეტულ საგანსა და ზოგად განათლებაში.
      განათლების მიხედვით ხდება პედაგოგთა განაწილება სკოლებშიც. იაპონური სკოლა დაყოფილია საფეხურების მიხედვით. დაწყებითი სკოლა  (1-6 კლასი); საბაზო სკოლა (7-9 კლასი); საშუალო სკოლა (10-12 კლასი).  საშუალო სკოლაში სწავლის გასაგრძელებლად, მოსწავლეებიც 5 გამოცდას აბარებენ, რაშიც გასაუბრებაც შედის. საშუალო სკოლაში სწავლა ფასიანია. საშუალო სკოლაში მათემატიკური და ტექნიკური საგნები განსაკუთრებული სირთულით ისწავლება. საბაზო სკოლაში კი მეტი დატვირთვა აქვს იაპონურ ენასა და ლიტერატურას, ასევე, საფუძვლიანად ისწავლება იაპონიისა და მსოფლიოს ისტორია და გეოგრაფია, პოლიტეკონომია და ესთეტიკური მეცნიერებები. ხოლო დაწყებით სკოლაში მთელი აქცენტი გადატანილია იეროგლიფების შესწავლასა და კალიგრაფიაზე, საყოფაცხოვრებო კულტურის ჩამოყალიბებასა და ფიზიკურ განვითარებაზე.

          გარდა იმისა, რომ ყველა სკოლას აქვს საკუთარი ტრადიციები, ასევე, ბევრ მათგანს აქვს საკუთარი მეურნეობა, სახელოსნო და მაღაზია. სკოლის კუთვნილ მაღაზიაში მოსწავლეები ყიდიან თავიანთ ნაკეთობებს და ნაწარმს, საიდანაც მოგებას თავადაც იღებენ და მნიშვნელოვან ნაწილს ქველმოქმედებას ახმარენ.
აღსანიშნავია, რომ იაპონელი მოსწავლეები ძალიან ბევრს მოგზაურობენ საკუთარ ქვეყანაში, რის ორგანიზებასაც მშობლებთან ერთად სკოლა ანხორციელებს. ყველა ქალაქის აეროპორტებსა თუ რკინიგზის სადგურებში შეხვდებით სასკოლო ფორმაში გამოწყობილ მოსწავლეებს, მასწავლებლებთან ერთად. სკოლაში ყოველი შაბათი ასეთი ღონისძიებებით არის დატვირთული და გათვალისწინებულია სასწავლო პროგრამაში. იაპონელი ბავშვები ზაფხულში სამი თვის ნაცვლად, 40 დღეს ისვენებენ. 
    იაპონიაში არსებობს სპეციალური სკოლებიც, სადაც მძიმედ დაავადებული ბავშვები სწავლობენ. ასეთ ბავშვებს სახელმწიფო ყველა დონეზე აფინანსებს და მთელი ცხოვრების განმავლობაში მეურვეობს. სპეციალურ სკოლებში მოსწავლეები სპეციალური პროგრამებით სწავლობენ ყოფით უნარებს, მაგალითად: ჩაცმას, გახდას, დაბანას, ჭამას და ა.შ. თუმცა იაპონურიც, მათემატიკაც და ფიზკულტურაც აუცილებელი საგნებია. ამ შემთხვევაში სკოლის მთავარი ამოცანაა, მათთვის დამოუკიდებელი ცხოვრების სწავლება და შრომის უნარის განვითარება. იაპონური სპეციალური სკოლების დიდი მიღწევაა, რომ საშუალო სკოლის ასაკში მოსწავლეთა უმრავლესობას შეუძლია დამოუკიდებლად გადაადგილება. ასეთი ბავშვები წელიწადში ორჯერ, ერთი თვის განმავლობაში, გადიან სწავლებასა და პრაქტიკას ქარხნებში, ფაბრიკებში, სახელოსნოებში, სადაც სკოლის დამთავრების შემდეგ საქმდებიან კიდეც.
     იაპონელები სკოლამდელი აღზრდის თვალსაზრისითაც გამოირჩევიან, რადგან იაპონელი ბავშვების 80% საბავშვო ბაღში დადის, რაც მსოფლიო პრაქტიკაში, ძალიან მაღალი მაჩვენებელია. მაგალითად, ინგლისში 40%-ია, ხოლო ამერიკაში ეს მაჩვენებელი 30%-მდე დავიდა. სამაგიეროდ, ამ ქვეყნებში დღითიდღე იზრდება დაკვეთა ძიძების ინსტიტუტზე.
   იაპონური საგანმანათლებლო პოლიტიკის მიხედვით კი, როგორც სკოლაში, ასევე საბავშვო ბაღებში ბავშვებს ასწავლიან და უვითარებენ ჯგუფური მუშაობისა და საზოგადოებაში ცხოვრების უნარებს. მაგალითად,  სასკოლო განათლების ყველა საფეხურზე, ყველა კლასში, მოსწავლეებს თვეში ორჯერ უტარდებათ გაკვეთილი ადამიანის უფლებების შესახებ, ხოლო კვირაში 2 გაკვეთილი „საკლასო საათი“ აქვთ, რომლის დროსაც მოსწავლეები დისკუსიებსა და პრეზენტაციებს მართავენ. ამასთან ერთად, მოსწავლეები სწავლობენ „საზოგადოებათმცოდნეობასა“ და „მორალს“.
    ამ ქვეყანაში, მაღალი ეკონომიკური განვითარების პარალელურად, მაღალი ხარისხის განათლება ხორციელდება .